TLDR

Help mijn SI-gewricht staat scheef!!!!

Waarschijnlijk niet! Het SI-gewricht (sacro-iliacaal gewricht) krijgt vaak ten onrechte de schuld van allerlei rugklachten. Het beweegt echter heel beperkt (0-3° rotatie) en is zeer stabiel. Bij sommige mensen met lage rugklachten kan het SI-gewricht wel pijn veroorzaken, maar dit betekent niet dat het gewricht daadwerkelijk “scheef” staat. Vaak spelen ook andere factoren een rol, zoals bewegingsangst of emotionele stress.

Conclusie: Het is zeer onwaarschijnlijk dat je SI-gewricht echt scheef staat, tenzij er een duidelijk trauma of recente bevalling is geweest. Voor verder onderzoek kun je een afspraak maken met een specialist.

Inleiding

“Volgens mijn dokter/chiropractor/buurman/vrouw/… staat mijn SI-gewricht scheef.” In de afgelopen bijna twee decennia dat ik als fysiotherapeut werk, heb ik deze opmerking waarschijnlijk het vaakst gehoord. Het scheve SI-gewricht heeft om een of andere reden een haast mythische status gekregen als oorzaak van allerlei klachten.

In deze blog wil ik graag uitleggen wat het SI-gewricht is, wat het doet en vooral wat het niet doet. Vervolgens zal ik ingaan op de vraag: “Wat moet ik doen aan een scheef SI-gewricht?”

Wat is het SI-gewricht eigenlijk?

Laten we beginnen met een klein anatomielesje. We hebben twee SI-gewrichten, een linker en een rechter. Dit zijn de gewrichten tussen het ilium (bekkenbotten) links en rechts en het sacrum (heiligbeen). Samen vormen deze drie botten een ring, waarbij de bekkenbodemspieren de bodem vormen. De heupkommen bevinden zich aan de buitenkant van de rechter- en linkerbekken, en onderaan het heiligbeen zit het stuitje.

Het heiligbeen bestaat uit vijf aan elkaar gegroeide wervels, en het stuitje is samengesteld uit kleinere samengegroeide botjes. Het SI-gewricht is een synoviaal gewricht, wat betekent dat het een gewrichtsholte en gewrichtsvloeistof heeft. Dit zorgt ervoor dat er enige mate van beweging mogelijk is, hoewel deze beweging zeer beperkt is.

Wat doet een SI-gewricht?

Het SI-gewricht heeft als belangrijkste functie het overdragen van grote krachten en compressiebelastingen naar de benen(Kiapour et al., 2020; Wong et al., 2023). Het gewricht zelf is echter niet bijzonder goed bestand tegen schuifkrachten(Kiapour et al., 2020). Het weerstaan van deze krachten wordt voornamelijk bereikt door de vorm van het sacrum en de sterke ligamenten rondom het gewricht. Deze ligamenten zorgen voor stabiliteit en voorkomen dat het gewricht te veel beweegt.

Daarnaast speelt het SI-gewricht een belangrijke rol bij het stabiliseren van het bekken tijdens bewegingen zoals lopen en bukken. De stabiliteit van het SI-gewricht is van groot belang voor het goed functioneren van de lage rug en de heupen. Problemen met de stabiliteit van het SI-gewricht kunnen dan ook invloed hebben op andere delen van het lichaam.

Hoe wordt het SI-gewricht gestabiliseerd?

Het SI-gewricht wordt gestabiliseerd door de vorm van de gewrichtsoppervlakken (vormsluiting) en door de ligamenten die het heiligbeen verbinden met andere delen van het bekken (krachtoverdracht). Deze ligamenten zorgen ervoor dat het gewricht niet te veel kan bewegen en helpen om krachten door het bekken over te dragen naar de benen.

Daarnaast spelen de spieren rondom het SI-gewricht een belangrijke rol in de stabilisatie. Hoewel er geen spieren zijn die direct invloed hebben op de beweging van het SI-gewricht, kunnen spieren zoals de bilspieren, de rugspieren en de bekkenbodemspieren bijdragen aan de stabiliteit van het bekken en daarmee indirect ook het SI-gewricht.

Het concept van “force closure” beschrijft hoe de spieren rondom het SI-gewricht samenwerken om het gewricht stabiel te houden. Dit betekent dat de stabiliteit van het SI-gewricht niet alleen afhankelijk is van de passieve structuren zoals ligamenten, maar ook van de actieve bijdrage van de spieren.(Klerx et al., 2019; Pel et al., 2008; Pool-Goudzwaard et al., 1998, 2001)

Mijn SI-gewricht staat scheef?

Hoeveel beweegt een SI-gewricht eigenlijk? Hippocrates en Vesalius beschouwden het SI-gewricht als onbeweeglijk, hoewel Hippocrates suggereerde dat het tijdens de zwangerschap kon bewegen. In de 19e eeuw ontdekten onderzoekers dat het SI-gewricht wel beweegt, zij het zeer beperkt. Deze beweging wordt beschreven als nutatie en contra-nutatie (respectievelijk voorwaartse en achterwaartse kanteling van het heiligbeen).

De meeste biomechanische studies tonen aan dat het SI-gewricht zeer beperkt beweegt, meestal tussen 0-1° rotatie, met een maximale beweging van minder dan 3°. Zelfs bij mensen met rug- of bekkenproblemen blijft de beweging van het SI-gewricht beperkt.

Een studie toonde aan dat de grootste bewegingsuitslag van het SI-gewricht plaatsvindt bij flexie-extensie (ongeveer 3°), gevolgd door axiale rotatie (ongeveer 1,5°) en zijwaartse buiging (ongeveer 0,8°). Er zijn ook verschillen in beweeglijkheid tussen mannen en vrouwen, waarbij vrouwen een grotere bewegingsuitslag hebben (maximaal 2,8°)(Kiapour et al., 2020).

Hoewel sommige therapeuten en andere zorgverleners beweren dat het SI-gewricht “scheef” kan staan, is dit een misleidende voorstelling van wat er daadwerkelijk gebeurt. De beweging van het SI-gewricht is zo klein dat het onwaarschijnlijk is dat het gewricht daadwerkelijk uit positie raakt. Wat waarschijnlijker is, is dat er sprake is van spierspanning of een verkeerde belasting van het gewricht, wat kan leiden tot pijn en ongemak.

Is het op röntgen zichtbaar?

Een studie uit 2019 (Telli et al., 2019)liet zien dat 33% van de patiënten met een hernia in de lage rug ook SI-klachten had. Op röntgenfoto’s van het SI-gewricht was echter geen statistisch significant verschil te zien tussen patiënten met en zonder SI-pijn. Dit suggereert dat de klachten niet veroorzaakt worden door zichtbare veranderingen in de stand van het gewricht.

Röntgenfoto’s en andere beeldvormende technieken zoals MRI en CT-scans kunnen soms nuttig zijn om ernstige aandoeningen uit te sluiten, zoals fracturen of ontstekingen. Voor de meeste mensen met SI-klachten is er echter geen duidelijke afwijking zichtbaar op beeldvorming. Dit betekent niet dat de pijn niet echt is, maar dat de oorzaak van de pijn vaak functioneel is en niet structureel.

Dus mijn SI heeft er niets mee te maken?

Ho ho, niet zo snel!

Een studie uit 2018(Ramírez et al., 2018) liet zien dat bij 40% van de mensen met rugklachten de klachten voortkwamen uit het SI-gewricht. De eerder genoemde studie uit 2019 (Telli et al., 2019) vonddat bij 30% van de mensen met een hernia in de onderrug er ook sprake was van SI-klachten. Het kan dus zeker zijn dat je SI-gewricht pijn doet, maar dat betekent niet dat het gewricht “scheef” staat of beschadigd is.

Daarnaast is er een duidelijke relatie tussen SI-klachten en factoren zoals depressie en bewegingsangst. Klachten kunnen dus ook voortkomen uit emotionele of psychologische factoren (Telli et al., 2019). Angst voor beweging of de overtuiging dat er iets “scheef” zit, kan de pijn verergeren en bijdragen aan een vicieuze cirkel van pijn en verminderde activiteit.

Het is belangrijk om te begrijpen dat pijn in het SI-gewricht vaak het gevolg is van een combinatie van factoren, waaronder spierspanning, verkeerde belasting, en psychologische factoren. Het aanpakken van deze verschillende aspecten kan helpen om de klachten te verminderen en de functie te verbeteren.

Conclusie

Als je dit leest omdat je klachten hebt in je onderrug, bil of bovenbeen, dan is het mogelijk dat je SI-gewricht daar een rol in speelt. Het is echter zeer onwaarschijnlijk dat je SI-gewricht daadwerkelijk scheef staat, tenzij je zeer recent bent bevallen of een ernstig trauma hebt doorgemaakt (bijvoorbeeld een val van een steiger). In die gevallen is het verstandig om eerst contact op te nemen met je huisarts voordat je naar de fysiotherapeut gaat.

Het is belangrijk om te beseffen dat SI-klachten vaak te maken hebben met spierspanning, verkeerde belasting of psychologische factoren zoals angst voor beweging. Behandeling richt zich meestal op het verbeteren van de stabiliteit van het bekken, het verminderen van spierspanning en het aanpakken van eventuele psychologische factoren.

Mocht je na het lezen van dit stuk meer willen weten of een expert naar jouw rug– of SI-klachten willen laten kijken, maak dan gerust een afspraak. Wij hebben collega’s die gespecialiseerd zijn in het onderzoeken en behandelen van rug- en SI-klachten. Wij zijn aangesloten bij Rug Netwerk Noord en het Chronisch Pijn Netwerk Noord en hebben drie manueel therapeuten in ons team.

Bronnen

Kiapour, A., Joukar, A., Elgafy, H., Erbulut, D. U., Agarwal, A. K., & Goel, V. K. (2020). Biomechanics of the sacroiliac joint: Anatomy, function, biomechanics, sexual dimorphism, and causes of pain. International Journal of Spine Surgery, 14, S3–S13. https://doi.org/10.14444/6077

Klerx, S. P., Pool, J. J. M., Coppieters, M. W., Mollema, E. J., & Pool-Goudzwaard, A. L. (2019). Clinimetric properties of sacroiliac joint mobility tests: A systematic review. Musculoskeletal Science and Practice, 102090. https://doi.org/10.1016/j.msksp.2019.102090

Pel, J. J. M., Spoor, C. W., Pool-Goudzwaard, A. L., Hoek Van Dijke, G. A., & Snijders, C. J. (2008). Biomechanical analysis of reducing sacroiliac joint shear load by optimization of pelvic muscle and ligament forces. Annals of Biomedical Engineering, 36(3), 415–424. https://doi.org/10.1007/s10439-007-9385-8

Pool-Goudzwaard, A. L., Kleinrensink, G. J., Snijders, C. J., Entius, C., & Stoeckart, R. (2001). The sacroiliac part of the iliolumbar ligament. Journal of Anatomy, 199(4), 457–463. https://doi.org/10.1046/j.1469-7580.2001.19940457.x

Pool-Goudzwaard, A. L., Vleeming, A., Stoeckart, R., Snijders, C. J., & Mens, J. M. A. (1998). Insufficient lumbopelvic stability: a clinical, anatomical and biomechanical approach to ‘a-specific’ low back pain. Manual Therapy, 3(1), 12–20. https://doi.org/10.1054/math.1998.0311

Ramírez, C., Sanchez, L., & Oliveira, B. (2018). Prevalence of sacroiliac joint dysfunction and sacroiliac pain provocation tests in people with low back pain. Annals of Physical and Rehabilitation Medicine, 61, e152. https://doi.org/10.1016/J.REHAB.2018.05.343

Telli, H., Hüner, B., & Kuru, Ö. (2019). Determination of the Prevalence From Clinical Diagnosis of Sacroiliac Joint Dysfunction in Patients With Lumbar Disc Hernia and an Evaluation of the Effect of This Combination on Pain and Quality of Life. Spine, 45(8), 549. https://doi.org/10.1097/BRS.0000000000003309

Wong, M., Sinkler, M. A., & Kiel, J. (2023). Anatomy, Abdomen and Pelvis, Sacroiliac Joint. StatPearls. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK507801/