Sporten na een hersenschudding, alles wat je ooit wilde weten!
Sporten na een hersenschudding, alles wat je ooit wilde weten!
TL;DR
Sporten na een hersenschudding moet gefaseerd en voorzichtig gebeuren om langdurige complicaties te voorkomen. Volg het Return-to-Play (RTP) protocol in zes stappen, waarbij elke stap minimaal 24 uur duurt. Begin met lichte activiteiten en bouw langzaam op naar volledige wedstrijddeelname. Vooral bij kinderen is extra voorzichtigheid nodig. Te vroeg terugkeren naar sport verhoogt het risico op ernstige neurologische schade. Veiligheid en volledig herstel hebben altijd prioriteit!
Een hersenschudding… en nu?
Als je een hersenschudding hebt opgelopen ben je niet direct bezig met sport hervatting, alleen met het hier en nu. Hoe kom ik zo snel mogelijk van die klachten af, wanneer kan ik weer een beetje werken of weer naar school?
Na een paar dagen als de ergste klachten een beetje zijn afgenomen ga je je misschien afvragen wanneer je weer kan sporten. Mag ik voorzichtig weer meetrainen? Kan ik komend weekend al weer spelen? Is het wel veilig om te koppen na een hersenschudding? Als deze vragen en meer schieten mogelijk door je hoofd.
Risico’s?
Hoe belangrijk sport ook is voor jou, voor je mentale gezondheid, je fysieke gezondheid en jouw sociale leven, het blijft een spelletje. Zelfs al is het je baan en ben je (semi)prof, dan nog is het sporten maar een deel van je leven en is het verstandig om je gezondheid lange termijn prioriteit te geven. Geen wedstrijd is het waard om jaren lang klachten te houden.
Vroeger (niet eens zo heel lang geleden) werd er niet of nauwelijks nagedacht over de risico’s van hoofdtrauma. Een veel gehoorde uitspraak tijdens het rugby en american football was: “Walk it off”. Sinds Bennet Omalu in 2005 een paper publiceerde over de link tussen hoofdtrauma en CTE (Chronische traumatische encefalopathie)is er steeds meer aandacht gekomen voor de gevolgen van hoofdletsel in de sport.
Herhaalde trauma aan het hoofd wordt nu gezien als een bewezen oorzaak van tal van neurologische problemen waaronder CTE. Ook in de media is er de laatste jaren steeds meer aandacht voor de risicos van hoofdletsels zoals onder andere te zien is in de volgende trailer.
Aangenomen wordt dat er met name in de eerste fase na een hoofdtrauma sprake is van een kritieke fase waarin herhaling van hoofdtrauma tot ernstigere klachten kan leiden. Daarom is het zo verschrikkelijk van belang om sport hervatting zo veilig mogelijk te laten verlopen.
Ik wil hier expliciet bij vermelden dat waar een volwassene nog altijd zijn of haar eigen (domme) keuzes mag en kan maken, dit niet geldt voor minderjarigen. Kinderen en zeker adolecenten zijn niet in staat om de gevolgen van hun daden goed te overzien. Iedereen die een puber in zijn of haar omgeving kan dit beamen! Er zijn allerlei hersengebieden onvoldoende ontwikkeld om een goede risico analyse te maken en daarbij komt dat het brein in deze leeftijdsfase zeer kwetsbaar is voor de gevolgen van trauma (en natuurlijk drank en drugs).
Als je dit leest omdat je een ouder/verzorger bent van een kind met een hersenschudding of je bent een sport coach/trainer verantwoordelijk voor minderjarigen, bedenk je heel erg goed dat te snel hervatten van sport tot levenslange gevolgen kan leiden!
Wanneer mag ik weer sporten na een hersenschudding?
In de wetenschappelijke literatuur zijn in het verleden verschillende voorstellen gedaan met betrekking tot hoe je het beste kunt omgaan met sport hervatting.
In 2023 is op de internationale conferentie mbt sportgerelateerde hersenschuddingen in Amsterdam een nieuwe consensus statement gepubliceerd. Een consensus statement is een document dat wordt samengesteld door de internationale experts op een bepaald gebied, in dit geval sport gerelateerde hersenschuddingen.
In deze consensus satement is een nieuwe “return to play” (RTP) protocol voorgesteld, dit is dan ook op dit moment het beste protocol met betrekking tot sporten na een hersenschudding.
Internationational consensus statement Sports-related concussion (SRC) en RTP protocol
Het in het consensus statement beschreven RTP protocol bestaat uit 6 stappen die elk minimaal 24 uur duren. De sporter mag pas naar de volgende stap als hij/zij de huidige stap zonder significante toename van symptomen kan uitvoeren. Wij hanteren in onze praktijk een toename van maximaal 2 punten op een schaal van 0-10, waarbij de toename binnen 2 uur na de training moet zijn afgezakt tot begin niveau.
Om aan stap 4 te beginnen moet sporter volledig klachtenvrij zijn in stap 3
Ontstaan er klachten tijdens stappen 4-6 moet de sporter terug naar stap 3.
Stap 1 ADL
Dagelijkse activiteiten die de symptomen niet verergeren, zoals wandelen en basale cognitieve taken. Beperken van beeldschermactiviteit is in de eerste 48 uur aan te raden.
Stap 2 aerobe training
Tijdens deze fase mag je voorzichtig beginnen met sporten na een hersenschudding.
Stap 2 A: lichte aerobe oefeningen tot 55% max. hartslag
Stap 2 B: matige aerobe oefeningen tot 70% max. hartslag (denk hierbij aan fietsen, joggen of roeien).
Stap 3 Individueel sportspecifiek trainen
Oefeningen zonder contact, sport-specifieke drills zonder risico op hoofdimpact (denk hierbij aan het nemen van corners of vrije worpen).
Stap 4 team trainingen
Team training zonder fysiek contact, overweeg de gebleseerde sporter een rode hesje aan te trekken zodat voor iedereen duidelijk is wie ze niet mogen aanraken.
Stap 5 full contact
Volledig mee trainen, inclusief fysiek contact.
Stap 6 Game on!
Wedstrijd hervatting
Sport hervatting bij kinderen met een hersenschudding?
Zoals eerder gezegd vind ik dat er met jongeren anders omgegaan moet worden dan met volwassenen. Gelukkig ben ik daarin niet alleen, en adviseert de consensus statement ook een iets andere opbouw bij kinderen.
Het belangrijkste voor het herstel bij kinderen is volgens de consensus satement (en elke weldenkende ouder/trainer/coach) volledige school hervatting in combinatie met adequate lichamelijke activiteit. Het advies is om eerst voledige schoolhervatting te hebben bereikt voordat je met volledige sport hervatting aan de slag gaat.
Over hoe dat school/studie hervatting in z’n werk zou moeten gaan schrijf ik binnenkort een stukje, maar kun je niet wachten lees dan de consensus satement (link in de referenties).
Conclusie en prognose
Het weer beginnen met sporten na een hersenschudding is iets wat met beleid moet worden aangepakt, en is voor volwassenen en kinderen anders. Het snelste dat een sporter het RTP protocol kan doorlopen van begin tot eind is 7 dagen, gemiddeld duurt het 2-3 weken.
Mijn persoonlijke advies is om bij kinderen langer te wachten, en voor elke fase de tijd te verdubbelen. Kinderen zijn kwetsbaar en hoe belangrijk die ene wedstrijd nu ook lijkt, in vergelijking met de gezondheid van je kind stelt het echt niets voor.
Hopelijk heb je na het lezen van deze blog een beter beeld gekregen van wat er allemaal bij komt kijken in relatie tot beginnen met sporten na een hersenschudding.
Referenties
Bryan, M. A., Rowhani-Rahbar, A., Comstock, R. D., & Rivara, F. (2016). Sports-and recreation-related concussions in US youth. Pediatrics, 138(1). https://doi.org/10.1542/PEDS.2015-4635
Casson, I. R., Pellman, E. J., & Viano, D. C. (2010). Concussion in athletes: Information for team physicians on the neurologic evaluation. Seminars in Spine Surgery, 22(4), 234–244. https://doi.org/10.1053/j.semss.2010.06.003
Foley, C., Gregory, A., & Solomon, G. (2014). Young age as a modifying factor in sports concussion management: What is the evidence? Current Sports Medicine Reports, 13(6), 390–394. https://doi.org/10.1249/JSR.0000000000000104
Giza, C. C., & Kutcher, J. S. (2014). An introduction to sports concussions. CONTINUUM Lifelong Learning in Neurology, 20, 1545–1551. https://doi.org/10.1212/01.CON.0000458975.78766.11
Giza, C. C., Mandel, S., Gronseth, G. S., Kutcher, J. S., Manley, G., Barth, J., Zafonte, R., Ashwal, S., Getchius, T. S. D., Gioia, G. A., Guskiewicz, K., Thurman, D. J., & McKeag, D. B. (2013). Summary of evidence-based guideline update: Evaluation and management of concussion in sports: Report of the Guideline Development Subcommittee of the American Academy of Neurology. Neurology, 80(24), 2250–2257.
Gouttebarge, V., Aoki, H., Lambert, M., Stewart, W., & Kerkhoffs, G. (2017). A history of concussions is associated with symptoms of common mental disorders in former male professional athletes across a range of sports. Physician and Sportsmedicine, 45(4), 443–449. https://doi.org/10.1080/00913847.2017.1376572
Graham, R., Rivara, F. P., Ford, M. A., Spicer, C. M., National Research Council (U.S.). Committee on Sports-Related Concussions in Youth, & Institute of Medicine (U.S.). (n.d.). Sports-related concussions in youth : improving the science, changing the culture.
Guskiewicz, K. M., McCrea, M., Marshall, S. W., Cantu, R. C., Randolph, C., Barr, W., Onate, J. A., & Kelly, J. P. (2003). Cumulative Effects Associated with Recurrent Concussion in Collegiate Football Players: The NCAA Concussion Study. JAMA, 290(19), 2549–2555. https://doi.org/10.1001/JAMA.290.19.2549
Hurtubise, J., Gorbet, D., Hamandi, Y., Macpherson, A., & Sergio, L. (2016). The effect of concussion history on cognitive-motor integration in elite hockey players. Concussion, 1(3), CNC17. https://doi.org/10.2217/cnc-2016-0006
Kontos, A. P., Sufrinko, A., Sandel, N., Emami, K., & Collins, M. W. (2019). Sport-related Concussion Clinical Profiles: Clinical Characteristics, Targeted Treatments, and Preliminary Evidence. Current Sports Medicine Reports, 18(3), 82–92. https://doi.org/10.1249/JSR.0000000000000573
Maddocks, D. L., Dicker, G. D., & Saling, M. M. (1995). The assessment of orientation following concussion in athletes. Clinical Journal of Sport Medicine : Official Journal of the Canadian Academy of Sport Medicine, 5(1), 32–35. https://doi.org/10.1097/00042752-199501000-00006
Manley, G., Gardner, A. J., Schneider, K. J., Guskiewicz, K. M., Bailes, J., Cantu, R. C., Castellani, R. J., Turner, M., Jordan, B. D., Randolph, C., Dvořák, J., Alix Hayden, K., Tator, C. H., McCrory, P., & Iverson, G. L. (2017). A systematic review of potential long-term effects of sport-related concussion. In British Journal of Sports Medicine (Vol. 51, Issue 12, pp. 969–977). BMJ Publishing Group. https://doi.org/10.1136/bjsports-2017-097791
McCrory, P., Meeuwisse, W., Dvořák, J., Aubry, M., Bailes, J., Broglio, S., Cantu, R. C., Cassidy, D., Echemendia, R. J., Castellani, R. J., Davis, G. A., Ellenbogen, R., Emery, C., Engebretsen, L., Feddermann-Demont, N., Giza, C. C., Guskiewicz, K. M., Herring, S., Iverson, G. L., … Vos, P. E. (2017). Consensus statement on concussion in sport—the 5th international conference on concussion in sport held in Berlin, October 2016. British Journal of Sports Medicine, 51(11), 838–847. https://doi.org/10.1136/bjsports-2017-097699
McLeod, T. C. V., Lewis, J. H., Whelihan, K., & Bacon, C. E. W. (2017). Rest and return to activity after sport-related concussion: A systematic review of the literature. Journal of Athletic Training, 52(3), 262–287. https://doi.org/10.4085/1052-6050-51.6.06
Mucha, A., & Trbovich, A. (2019). Considerations for diagnosis and management of concussion. Journal of Orthopaedic and Sports Physical Therapy, 49(11), 787–798. https://doi.org/10.2519/jospt.2019.8855
Patricios, J. S., Schneider, K. J., Dvorak, J., Ahmed, O. H., Blauwet, C., Cantu, R. C., Davis, G. A., Echemendia, R. J., Makdissi, M., McNamee, M., Broglio, S., Emery, C. A., Feddermann-Demont, N., Fuller, G. W., Giza, C. C., Guskiewicz, K. M., Hainline, B., Iverson, G. L., Kutcher, J. S., … Meeuwisse, W. (2023). Consensus statement on concussion in sport: The 6th International Conference on Concussion in Sport-Amsterdam, October 2022. British Journal of Sports Medicine, 57(11), 695–711. https://doi.org/10.1136/bjsports-2023-106898
Prien, A., Grafe, A., Rössler, R., Junge, A., & Verhagen, E. (2018). Epidemiology of Head Injuries Focusing on Concussions in Team Contact Sports: A Systematic Review. In Sports Medicine (Vol. 48, Issue 4, pp. 953–969). Springer International Publishing. https://doi.org/10.1007/s40279-017-0854-4
Quatman-Yates, C. C., Hunter-Giordano, A., Shimamura, K. K., Landel, R., Alsalaheen, B. A., Hanke, T. A., & McCULLOCH, K. L. (2020). Physical therapy evaluation and treatment after concussion/mild traumatic brain injury. Journal of Orthopaedic and Sports Physical Therapy, 50(4), CPG1–CPG73. https://doi.org/10.2519/JOSPT.2020.0301
Return to play concussion CDC copy. (n.d.).
Silverberg, N. D., Iaccarino, M. A., Panenka, W. J., Iverson, G. L., McCulloch, K. L., Dams-O’Connor, K., Reed, N., McCrea, M., Cogan, A. M., Park Graf, M. J., Kajankova, M., McKinney, G., & Weyer Jamora, C. (2020). Management of Concussion and Mild Traumatic Brain Injury: A Synthesis of Practice Guidelines. Archives of Physical Medicine and Rehabilitation, 101(2), 382–393. https://doi.org/10.1016/J.APMR.2019.10.179
Sport concussion assessment tool – 5th edition. (2017). British Journal of Sports Medicine, 51(11), 851–858. https://doi.org/10.1136/BJSPORTS-2017-097506SCAT5
Ted, P., Ken, P., Hagel, B., Ghali, W. A., & Ronksley, P. E. (2016). The incidence of concussion in youth sports : a systematic review and meta-analysis. 292–297. https://doi.org/10.1136/bjsports-2015-094978
Therapy, S. P. (2020). Concussion: Physical Therapy Treatment After Mild Traumatic Brain Injury. Journal of Orthopaedic & Sports Physical Therapy, 50(4), 178–178. https://doi.org/10.2519/jospt.2020.0503
