Bewegen tegen pijn

Pijn

Bewegen tegen pijn?

Bijna iedereen heeft wel eens pijn. Sommige mensen zelfs langdurig. Onderzoek laat zien dat pijn flink kan verminderen door blijdschap en beweging. Het geheim: endorfine en adrenaline.

Zo’n 10 jaar geleden op 1 oktober ging ik door mijn enkel tijdens het geven van een dansles. Zoals gewoonlijk stond ik vol overgave enthousiast te springen en te doen, maar dit keer ging het mis. Ik verstapte me en ging bijna languit. Heel vervelend natuurlijk, maar waar ik echt van baalde was dat ik had beloofd om 2 dagen later een sprankelende verschijning te verzorgen tijdens het Leidens Ontzet. Ik zou volledig uitgedost als Braziliaanse samba danseres in roze glitter bikini, boa’s en een mega hoofdtooi de show stelen op een open vrachtwagen. Deze vrachtwagen zou mij en de andere dansers stapvoets rondrijden door het centrum van Leiden.

Wat nu? Je kent het gezegde wel ‘the show must go on’. Dus toch mijn hoge hakken en kostuum aan gedaan en daar ging ik. Binnen no time was ik de pijn vergeten door het bewegen met al mijn lichaamsdelen, behalve mijn voeten, die liet ik staan. Ik zwaaide naar de mensen aan de kant, wisselde brede glimlachen uit en schudde met mijn schouders. De pijn was nergens meer te bekennen, heerlijk! (Totdat ik van de vrachtwagen af strompelde natuurlijk..)

Hoe is het mogelijk dat de pijn weg was? Om die vraag te beantwoorden kijken we eerst naar pijn en hoe het ontstaat. Wist je dat je pijn met je brein voelt? Je slaat bijvoorbeeld met de hamer op je vinger in plaats van op de spijker. Het duurt heel even voordat het brein het signaal ontvangt; een fractie van een seconde. Er gaat een signaal van je vinger, via je ruggenmerg naar je hersenen.

Eigenlijk heeft pijn een beschermingsfunctie. Het waarschuwt je dat er mogelijk schade is ontstaan. Niet alleen hoe hard je slaat met de hamer, maar ook jouw emoties, eerdere ervaringen met pijn en gedachten beïnvloeden hoeveel pijn je voelt. “Een helicopterview bij het kijken waar de pijn vandaan komt is dus belangrijk”, vertelt Ron Bottema, fysio- en manueel therapeut bij Fysiotherapie Noorderbad.

Er zijn 2 soorten pijn; acuut en chronisch. Hier nog een voorbeeld van acute pijn. Bekijk het korte interview met de welbekende sportpsycholoog Dr. Jarrod Spencer

(https://www.youtube.com/watch?v=6W1kMUBPMZU).

Hij vertelt een bijna onmogelijk verhaal. Als American football speler blijft hij op het veld met zijn vinger ergens achter haken. Zijn vinger klapt helemaal om.

Vervolgens knakt hij even later tijdens de wedstrijd de vinger terug. Dan gaat hij door met zijn spel en scoort vervolgens ook nog een touchdown. Volgens dhr Bottema komt dit door een stofje in de hersenen; adrenaline.

Adrenaline is sterk spul. Het wordt aangemaakt in de bijnierschors. Als je erg schrikt, gevaar ervaart,in een stresssituatie bent of heel hard sport, komt er adrenaline vrij. Dit stresshormoon zorgt ervoor dat je door kunt gaan bij schade. De pijn wordt door hetbrein geblokkeerd. Daarom kon de Football speler met een geblesseerde vinger toch nog scoren.

Behalve acute pijn, is er ook chronische pijn. Bij chronische pijn gaat er met die beschermingsfunctie van de hersenen wat mis. Ron vertelt: “Er is wel pijn, maar meestal geen directe medische verklaring. Letsel is niet te zien. Je hebt dan te maken met een overgevoelig zenuwstelsel. Dit maakt een effectieve behandeling uitdagend.” 

Bewegen tegen Pijn

Maar niet getreurd.. wat een uitkomst kan zijn, is endorfine.

Endorfine is een stofje dat zenuwimpulsen overdraagt in de hersenen; een neurotransmitter. Dit stofje wordt gemaakt in de hypothalamus en hypofyse. Dit stofje wordt door sommigen ook wel het gelukshormoon genoemd. Want het activeert het beloningssysteem; we voelen ons tevreden en gelukkig. Bovendien vermindert het hormoon ook angst en verhoogt het de weerstand. 

Normaal gesproken als je pijn hebt, dan slik je bijvoorbeeld paracetamol of morfine. “Maar endorfine werkt als een natuurlijke pijnstiller”, vertelt dhr Bottema.

Klinkt goed nietwaar? Er zijn een aantal manieren om het wonderlijke stofje op te wekken. De belangrijkste zijn; blijdschap en beweging. Ja inderdaad, sport. Want als je tijdens het bewegen even door de pijn heen bijt, dan zwakt de pijn daarna af.

“Mocht het niet zelfstandig lukken om te bewegen, dan kan een fysio daarbij helpen. Die kijkt naar het hele plaatje; jouw mentale welzijn, jouw leefstijl en de lichamelijke klachten. En hij zorgt dat je gaat bewegen om jouw herstel te bevorderen. Dat kunnen bijvoorbeeld ademhalingsoefeningen, cardio, krachttraining of rekoefeningen zijn” aldus dhr Bottema.

Met dagelijks 20 minuten beweging, kan je al een poosje van de pijn verlost zijn. Er is wel discipline voor nodig, met dagelijks bewegen heb je het beste resultaat. En in een groep sporten is extra effectief. “Als de stemming positief is, leidt samen sporten tot

positieve gevoelens. Dit lotgenotencontact is een goede stimulans”, vertelt Bottema. En met name bij pijnklachten die chronisch zijn, dempt muziek.

Beweging helpt goed bij nekpijn, rugklachten, schouderaandoeningen, fibromyalgie en sommige soorten hoofdpijn. Maar beweging helpt bij meer dan alleen lichamelijke ongemakken. Het heeft zelfs een positieve werking in het geval van depressieklachten. 

De serotonine die vrijkomt zorgt voor een verbeterde stemming en heeft een kalmerende werking. Je kunt zo je emoties beter in de hand houden.

Het is minder effectief bij hele zware aandoeningen. En bij hele heftige pijnsoorten en blijvende schade. In deze gevallen is beweging alleen niet voldoende. Soms komt daar medicatie bij kijken. 

Dan is er nog een kleine groep mensen die slecht reageert op beweging. Ook zijn er mensen die ondanks het bewegen toch pijn houden. Dan kan het zijn dat iemand traumatische gebeurtenissen heeft meegemaakt of in een stressvolle situatie leeft. Naast het bewegen moet daarbij aan deze emotionele problemen gewerkt worden.

Bij chronische pijn werkt beweging helaas niet altijd. Dhr Bottema vertelt dat het echt een zoektocht is.

“Wat is er precies aan de hand? Zijn er fysieke of juist cognitieve ingrepen nodig? Moeten we misschien een psycholoog inschakelen? Of is er een andere specialist nodig?” 

Bij het leren omgaan met de pijn is in ieder geval voldoende hulp.

Alhoewel beweging niet in alle gevallen werkt, hebben velen er toch baat bij. Zo kan je fitter worden en de belastbaarheid van het lichaam verhogen. Op deze manier kan je ondanks de pijn blijven functioneren en de dingen doen die je wilt. Het goede nieuws is, dat in veel gevallen chronische pijn vermindert. En acute pijn zelfs helemaal verdwijnt.

Beweging en stemming. 

Zoals we hierboven hebben gezien, zijn dat de elementen voor het aanmaken van endorfine. Dus pak je partner bij de hand en ga samen dansen (bewegen).

“Want dat kan angsten en negatieve gevoelens verminderen. En dat wordt nog eens versterkt door de aanraking van je partner en het plezier!” vertelt Ron. 

Een kleine 20 minuten bewegen zorgt al voor verlichting. En doe je dat regelmatig, met een muziekje erbij en ook nog in een groep.. dan zit je goed. Op den duur word je grotendeels van de pijn verlost. Want de aanhouder wint!