Alles wat je ooit wilde weten over hersenschudding

eerst gepubliceerd op 25 februari 2023 op www.fysiotherapienoorderbad.nl

Welkom bij mijn allereerste serieuze poging tot het schrijven van een blog. Om het mezelf niet direct al te moeilijk te maken, begin ik met een serie artikelen over een onderwerp waar ik me heel comfortabel bij voel: hersenschuddingen en post commotioneel syndroom (PCS).

In de afgelopen jaren heb ik veel mensen met hersenschuddingen mogen helpen revalideren, en ik heb er zelf ook een aantal opgelopen (gelukkig niet al te zware). Ik heb van dichtbij gezien hoeveel ellende hoofdletsels kunnen veroorzaken, zeker als ze niet tijdig worden herkend. Mede door deze blog-artikelen hoop ik mensen de juiste informatie te geven over hersenschuddingen en het herstel daarvan.

In dit artikel zal ik proberen kort uit te leggen wat een hersenschudding is, waarom het zo belangrijk is om die aandoening snel te herkennen, en welke symptomen vaak voorkomen. Ik zal ook ingaan op verschillende behandelopties die kunnen helpen bij het herstel van een hersenschudding, en praktische tips en adviezen geven om je herstelproces te versnellen.

In de volgende artikelen in deze serie wil ik steeds 1 aspect uitlichten en proberen de diepte in te gaan, zonder het onnodig moeilijk te maken.

Wat is een hersenschudding?

Heeft je hoofd een fikse klap gehad? Dan bestaat het risico dat je, naast verwondingen, bulten of blauwe plekken, een hersenschudding hebt opgelopen.

Een hersenschudding is een veelvoorkomend type hersenletsel dat optreedt als gevolg van een plotselinge impact op het hoofd of lichaam, waarbij het hoofd een hele abrupte beweging maakt.

Je brein wordt normaal gesproken goed beschermd, het zit in een zakje met vocht in de schedel opgesloten. Dat vocht werkt als een soort schokdemper die bij hele forse of abrupte bewegingen van het hoofd voorkomt dat de hersenen tegen de schedel aan klappen en kneuzen.

Soms is de klap zo groot dat de hersenen toch tegen de schedel aankomen en daardoor kneuzen. Zo’n kneuzing aan je brein kan licht of zwaar zijn en milde of ernstige klachten geven.

Die klachten hangen natuurlijk gedeeltelijk af van hoe je brein er voor de klap aan toe was. Ook andere factoren kunnen invloed hebben op je klachten, zoals hoe jij of je omgeving ermee omgaat. Zo is bijvoorbeeld een baas die direct al na 2 dagen begint te zeuren dat je gewoon moet komen werken ook niet heel bevorderlijk voor je herstel!

Het is belangrijk om zo snel mogelijk een arts te laten kijken naar een mogelijke hersenschudding. Ga bijvoorbeeld in het weekend naar de doktersdienst of de Spoedeisende Hulp. Het niet tijdig herkennen van een hersenschudding kan leiden tot langdurige symptomen.

Bij langer aanhoudende klachten spreken we van een postcommotioneel syndroom (PCS), waarbij de patiënt langdurige hoofdpijnklachten kan ervaren, evenals andere symptomen zoals duizeligheid, vermoeidheid, concentratieproblemen, gevoeligheid voor licht en geluid, stemmingswisselingen of gedrags- en slaapproblemen.

Symptomen van een hersenschudding

Heb je een klap tegen je hoofd gehad of heb je je hoofd flink gestoten? Dan kun je een hersenschudding hebben opgelopen. Je merkt dat soms meteen, maar soms ook uren of zelfs dagen na de klap. Vooral dat laatste is goed om te weten, omdat de tijd die ertussen zit maakt dat mensen hun klachten soms niet aan een hersenschudding koppelen.

Dit zijn de meestvoorkomende symptomen die je bij een hersenschudding kunt ervaren:

Hoofdpijn of druk in het hoofd
Misselijkheid of braken
Duizeligheid
Moeite met zien
Moeite met lezen of begrijpen van taal
Vermoeidheid
Problemen met concentratie of geheugen
Verwardheid
Gevoeligheid voor licht of geluid
Slapeloosheid of overmatig slapen
Veranderingen in stemming of gedrag
Problemen met evenwicht en balans
Libidoveranderingen, veranderingen van menstruatie en zelfs erectieproblemen komen ook vaak voor

Je kunt deze symptomen in een milde of ernstige vorm hebben, en ze kunnen enkele weken aanhouden. Als je 1 of meer van deze symptomen ervaart na een hoofdletsel, is het belangrijk om meteen naar de dokter te gaan. Die zal dan vaststellen wat er aan de hand is, en wat je eraan kunt doen.

De eerste 6 weken na de klap zijn belangrijk voor je herstel: heb je daarna nog steeds problemen, dan is het belangrijk om opnieuw aan de bel te trekken bij je huisarts en/of een gespecialiseerde fysiotherapeut. Het zou goed kunnen dat je last van PCS hebt gekregen

Behandeling van een hersenschudding

Een steunverbandje kan er niet om, en je hangt je geschudde hersenen ook niet in een mitella. Toch kun je de eerste 6 weken een aantal dingen doen om goed voor je brein te zorgen. Uiteraard is de ernst van de hersenschudding van invloed op wat je moet doen. Dit zijn de belangrijkste opties voor de eerste 6 weken na de klap op je hoofd:

Rust is belangrijk

Rust is belangrijk na een hersenschudding, vooral in de eerste 24 tot 48 uur na het letsel. Dit betekent dat je voldoende slaap moet krijgen en activiteiten moet vermijden die de symptomen kunnen verergeren. Vroeger werd je de eerste weken op gesloten in een donkere slaapkamer, maar daar zijn we de afgelopen jaren van terug gekomen. Het is belangrijk om een balans te vinden tussen rust en activiteit om het herstelproces te bevorderen.

Blijf als het kan ook actief

Activiteit kan helpen bij het herstelproces door de bloedstroom te verbeteren, de stemming te verbeteren en het functioneren van het zenuwstelsel te normaliseren. Probeer het niet te overdrijven, een beetje is goed maar ga niet te snel dit vertraagt alleen maar.

Eet verstandig

Voeding is heel erg belangrijk voor herstel. De vergelijking die ik mijn patiënten altijd meegeef is die van een bouwplaats: je kan nog zoveel bouwvakkers hebben maar zonder de juiste (kwaliteit) materiaal krijg je geen goed huis gebouwd. Speciale diëten en preparaten zijn niet nodig, iedereen weet wel wat een gezond bord eten is, niemand denkt oprecht dat een patatje kapsalon in de schijf van vijf past!

Slaap repareert je brein

Slaap is naast eten misschien wel de meest bepalende factor voor herstel. Het lichaam voert overdag wel noodreparaties uit waar nodig, denk aan het stollen van een wond, maar echte reparaties gebeuren alleen tijdens slaap. Als je ziek bent of herstellende bent van een letsel kun je gerust 2 uur optellen bij je normale slaapbehoefte.

In het geval van een hersenschudding waar jouw brein letterlijk een klap heeft gekregen zijn heeft slaap nog een functie. Het dient als een soort reset waardoor jouw hersenen zich kunnen herstellen, net als een computer die software updates moet doen, zonder gestoord te worden door onnodige activiteit.

Drugs are bad!

Gebruik je alcohol, tabak of drugs? Dan weet je dat deze stoffen niet zo’n gezonde invloed hebben op je brein. Probeer, als dat lukt, even een pauze in te lassen als je een hersenschudding hebt. Want je loopt het risico dat je klachten langer blijven of zelfs verergeren.

Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat alcohol, drugs en tabak het herstel van jouw brein vertragen na een hersenschudding. Misschien niet geheel verrassend maar toch.

Tabak vermindert bijvoorbeeld de hoeveelheid beschikbare zuurstof in je bloed waardoor je herstel vertraagt. Alcohol heeft een dempende werking op de functies van de hersenen waardoor het brein minder goed werkt en je vaak slechtere beslissingen neemt. Andere drugs werken op hun eigen manier het herstel tegen.

Wat je misschien niet zou verwachten is dat ook pijnstillers zoals ibuprofen, diclofenac en naproxen (Advil, Neurofen, Voltaren en Aleve) je herstel fors vertragen. Ook die worden in de eerste weken na een hersenschudding afgeraden.

Samengevat: tips voor een goed herstel

Er zijn verschillende dingen die je kan doen om het herstelproces te versnellen. Hier zijn enkele tips:

Zorg voor voldoende slaap: slaap is essentieel voor het herstelproces. Probeer dagelijks 8-10 uur slaap te krijgen.
Vermijd stress: stress kan de symptomen van een hersenschudding verergeren. Vermijd dus stressvolle situaties en doe aan stress-verlagende activiteiten zoals yoga of meditatie.
Eet gezond: zorg voor gezonde en evenwichtige voeding om je lichaam te voorzien van de voedingsstoffen die het nodig heeft om te herstellen.
Gebruik geen alcohol, tabak of drugs: het gebruik van verdovende middelen kan de symptomen van een hersenschudding verergeren en het herstelproces vertragen.
Vermijd pijnstillers zoals ibuprofen, diclofenac en naproxen
Ga niet te snel terug naar je normale activiteiten: Het is belangrijk om te luisteren naar je lichaam en rustig aan weer op te bouwen.
Overleg met je fysiotherapeut over wat je wel en niet kunt doen tijdens je herstel.

Hoe lang duurt het herstel na een hersenschudding?

De duur van het herstel van een hersenschudding varieert per persoon en hangt af van de ernst van de symptomen. En natuurlijk alle factoren erom heen: als je bijvoorbeeld een baby in huis hebt waar je 3x per nacht naar toe moet, dan gaat het herstel mogelijk toch net iets langer duren.

De meeste mensen herstellen binnen een paar dagen tot een paar weken, maar sommigen kunnen symptomen hebben die maanden of zelfs jaren aanhouden. Als je symptomen blijft houden na een paar weken, is het belangrijk om opnieuw medische hulp te zoeken.

Hoe kan ik een hersenschudding voorkomen?

Het voorkomen van een hersenschudding is niet altijd mogelijk, maar er zijn enkele stappen die je kan nemen om het risico te verkleinen:

Draag een goede helm: zo bescherm je je hoofd tegen letsel bij het beoefenen van sporten zoals fietsen, skiën of skaten.
Gebruik veiligheidsgordels: zorg ervoor dat jij en jouw passagiers altijd de veiligheidsgordels dragen als je in een auto rijdt.
Zorg voor voldoende sterke nekspieren: onderzoek heeft aangetoond dat er een verband bestaat tussen zwakkere nekspieren en het ontstaan van hersenschuddingen
Denk na voor dat je ervoor kiest om contact- of vechtsport te beginnen/hervatten.

Conclusie

Een hersenschudding is een veelvoorkomend type hersenletsel, dat bij de meeste mensen vooral tijdelijke symptomen geeft. Herkennen en erkennen van een hersenschudding is erg belangrijk voor een goed herstel zonder restklachten.

Het herstelproces kan enkele weken tot maanden duren, afhankelijk van de ernst van de symptomen, maar er zijn verschillende dingen die je kan doen om het herstel te versnellen.

De belangrijkste dingen die je zelf kan doen in de eerste paar weken zijn zorgen voor goede rust en voeding en het vermijden van het gebruik van pijnstillers en verdovende middelen zoals alcohol, tabak en drugs.

Na 6 weken nog last? Pas op voor PCS

Goed, je hebt je best gedaan met rust nemen, stress vermijden, goed eten en goed slapen. En je bent een tijdje gestopt met roken en drinken (je hebt er misschien niet eens zin in nu). Kortom: je hebt alles gedaan wat de dokter en/of fysiotherapeut je heeft aangeraden.

Nu ben je 6 weken na de klap, en heb je nog steeds klachten. Blijf dan niet aanmodderen, maar ga terug naar je huisarts en/of fysiotherapeut. Je zou namelijk last kunnen hebben van Post Commotioneel Syndroom (PCS). Ik vertel je meer over post commotioneel syndroom in een volgende blog: Dit is postcommotioneel syndroom en zo ga je ermee om.

Rode vlaggen hersenschudding

Zoek onmiddellijke spoedeisende medische hulp als je een of meer van onderstaande rode vlaggen ervaart.

Rode vlaggen hersenschudding bij volwassenen

De mensen die op je letten, moeten 1-1-2 bellen of je onmiddellijk naar een spoedafdeling brengen als je:

Hoofdpijn hebt die erger wordt en niet weggaat
Zwakte, gevoelloosheid, verminderde coördinatie, convulsies of aanvallen ervaart
Herhaaldelijk moet overgeven
Een spraakgebrek of ongewoon gedrag vertoont
1 pupil (het zwarte deel in het midden van het oog) hebt die groter is dan de pupil in je andere oog
Mensen of plaatsen niet kunt herkennen; verward, rusteloos of opgewonden bent
Bewusteloos raakt, erg slaperig lijkt of niet wakker kan worden

Rode vlaggen hersenschudding bij kinderen

Bel 1-1-2 of breng je kind onmiddellijk naar de Spoedeisende Hulp als het een stoot, klap of schok op het hoofd of lichaam heeft gehad, en:

1 of meer van de hierboven bij volwassenen genoemde tekenen vertoont
niet stopt met huilen en niet te troosten is
niet wil drinken of eten

Over de schrijver van dit stuk:

Ik ben Robert J. Goddard, fysiotherapeut en praktijkeigenaar van Fysiotherapie Noorderbad. Gedurende de afgelopen 2 decennia heb ik mij steeds verder gespecialiseerd op het gebied van klachten aan nek en hoofd. Dat begon met een master manuele therapie in 2007 aan de SOMT, sindsdien heb ik meerdere na- en bijscholingen gedaan op dit gebied. In 2019 ben gestart met een 2e master op orofaciaal gebied aan de HAN in Nijmegen en ben sinds het prille begin betrokken bij het hoofdpijn netwerk noord.

Mijn interesse voor hersenschuddingen en PCS heeft te maken met mijn andere liefde: sport, en dan met name adrenaline, contact- en vechtsporten. Ik ben in mijn vrije tijd veel bezig met mountainbiken, klimmen en kickboksen en heb meer dan 30 jaar ijshockey gespeeld en een aantal jaar rugby gespeeld (hoe kan het ook anders als Engelsman zijnde 😉 ).

Vragen naar aanleiding van dit stuk?

Vraag je je af of je een hersenschudding hebt, of ervaar je klachten die misschien kunnen wijzen op een kneuzing van je brein? Neem meteen contact op met je huisarts of (’s avonds en in het weekend) met de Spoedeisende Hulp of de doktersdienst.

Voor vragen naar aanleiding van dit artikel kun je gerust contact opnemen met Fysiotherapie Noorderbad. Je kunt bij ons ook terecht als je op je sportclub of in je bedrijf een informatiebijeenkomst wilt over het herkennen van hersenschuddingen en het voorkomen van hoofdletsel.

info@fysiotherapienoorderbad.nl

050-5718400

edit 5-3-2023: alarmnummer gecorrigeerd

Orofaciale therapie

Handtherapie

Chronische pijn Revalidatie

Schouderklachten

Manuele therapie

Klaar met hoofdpijn?

Chronische nekklachten

Traumatisch hoofdletsel

Meer blogs lezen?

klik hier om een overzicht te zien van al onze blogs.

Bronnen:

https://www.cdc.gov/traumaticbraininjury/concussion/symptoms.html

https://www.cdc.gov/headsup/

https://medlineplus.gov/ency/patientinstructions/000126.htm

https://msktc.org/tbi/factsheets/alcohol-use-after-traumatic-brain-injury#fsmenu9

Abdul-Muneer, P. M., Saikia, B. B., & Bhowmick, S. (2022). Synergistic effect of mild traumatic brain injury and alcohol aggravates neuroinflammation, amyloidogenesis, tau pathology, neurodegeneration, and blood-brain barrier alterations: Impact on psychological stress. Experimental Neurology, 358. https://doi.org/10.1016/j.expneurol.2022.114222

CDC. (n.d.). Facts about Concussion and Brain Injury. www.cdc.gov/TraumaticBrainInjury.

Dech, R. T., Bishop, S. A., & Neary, J. P. (2019). Why exercise may be beneficial in concussion rehabilitation: A cellular perspective. Journal of Science and Medicine in Sport, 22(10), 1090–1096. https://doi.org/10.1016/j.jsams.2019.06.007

Durazzo, T. C., Abadjian, L., Kincaid, A., Bilovsky-Muniz, T., Boreta, L., & Gauger, G. E. (2013). The influence of chronic cigarette smoking on neurocognitive recovery after mild traumatic brain injury. Journal of Neurotrauma, 30(11), 1013–1022. https://doi.org/10.1089/neu.2012.2676

Giza, C. C., & Hovda, D. A. (2001). The Neurometabolic Cascade of Concussion. Journal of Athletic Training,36(3), 228–235.

Guideline for Concussion/Mild Traumatic Brain Injury & Persistent Symptoms Healthcare Professional Version Adults (18+ years of age) Guideline for Concussion/Mild Traumatic Brain Injury & Prolonged Symptoms. (2018). www.onf.org

Marshall, S., Bayley, M., McCullagh, S., Velikonja, D., Berrigan, L., Ouchterlony, D., & Weegar, K. (2015). Updated clinical practice guidelines for concussion/mild traumatic brain injury and persistent symptoms. Brain Injury, 29(6), 688–700. https://doi.org/10.3109/02699052.2015.1004755

McCrory, P., Meeuwisse, W., Dvořák, J., Aubry, M., Bailes, J., Broglio, S., Cantu, R. C., Cassidy, D., Echemendia, R. J., Castellani, R. J., Davis, G. A., Ellenbogen, R., Emery, C., Engebretsen, L., Feddermann-Demont, N., Giza, C. C., Guskiewicz, K. M., Herring, S., Iverson, G. L., … Vos, P. E. (2017). Consensus statement on concussion in sport—the 5th international conference on concussion in sport held in Berlin, October 2016. British Journal of Sports Medicine, 51(11), 838–847. https://doi.org/10.1136/bjsports-2017-097699

McLeod, T. C. V., Lewis, J. H., Whelihan, K., & Bacon, C. E. W. (2017). Rest and return to activity after sport-related concussion: A systematic review of the literature. Journal of Athletic Training, 52(3), 262–287. https://doi.org/10.4085/1052-6050-51.6.06

Mollayeva, T., D’Souza, A., & Mollayeva, S. (2017). Sleep and Psychiatric Disorders in Persons With Mild Traumatic Brain Injury. In Current Psychiatry Reports (Vol. 19, Issue 8). Current Medicine Group LLC 1. https://doi.org/10.1007/s11920-017-0800-z

Mucha, A., Fedor, S., & DeMarco, D. (2018). Vestibular dysfunction and concussion. Handbook of Clinical Neurology, 158, 135–144. https://doi.org/10.1016/B978-0-444-63954-7.00014-8

Mucha, A., & Trbovich, A. (2019). Considerations for diagnosis and management of concussion. Journal of Orthopaedic and Sports Physical Therapy, 49(11), 787–798. https://doi.org/10.2519/jospt.2019.8855

Olson-Madden, J. H., Brenner, L. A., Corrigan, J. D., Emrick, C. D., & Britton, P. C. (2012). Substance Use and Mild Traumatic Brain Injury Risk Reduction and Prevention: A Novel Model for Treatment. Rehabilitation Research and Practice, 2012, 1–6. https://doi.org/10.1155/2012/174579

Quatman-Yates, C. C., Hunter-Giordano, A., Shimamura, K. K., Landel, R., Alsalaheen, B. A., Hanke, T. A., & McCULLOCH, K. L. (2020). Physical therapy evaluation and treatment after concussion/mild traumatic brain injury. Journal of Orthopaedic and Sports Physical Therapy, 50(4), CPG1–CPG73. https://doi.org/10.2519/JOSPT.2020.0301/ASSET/IMAGES/LARGE/JOSPT-CPG1-FIG159.JPEG

Schmidt, A. T., Li, X., Hanten, G. R., McCauley, S. R., Faber, J., & Levin, H. S. (2015). A longitudinal investigation of sleep quality in adolescents and young adults after mild traumatic brain injury. Cognitive and Behavioral Neurology, 28(2), 53–62. https://doi.org/10.1097/WNN.0000000000000056

Silverberg, N. D., Iaccarino, M. A., Panenka, W. J., Iverson, G. L., McCulloch, K. L., Dams-O’Connor, K., Reed, N., McCrea, M., Cogan, A. M., Park Graf, M. J., Kajankova, M., McKinney, G., & Weyer Jamora, C. (2020). Management of Concussion and Mild Traumatic Brain Injury: A Synthesis of Practice Guidelines. Archives of Physical Medicine and Rehabilitation, 101(2), 382–393. https://doi.org/10.1016/J.APMR.2019.10.179

Theadom, A., Parag, V., Dowell, T., McPherson, K., Starkey, N., Barker-Collo, S., Jones, K., Ameratunga, S., & Feigin, V. L. (2016). Persistent problems 1 year after mild traumatic brain injury: A longitudinal population study in New Zealand. British Journal of General Practice, 66(642), e16–e23. https://doi.org/10.3399/bjgp16X683161

Therapy, S. P. (2020). Concussion: Physical Therapy Treatment After Mild Traumatic Brain Injury. Journal of Orthopaedic & Sports Physical Therapy, 50(4), 178–178. https://doi.org/10.2519/jospt.2020.0503

Wickwire, E. M., Williams, S. G., Roth, T., Capaldi, V. F., Jaffe, M., Moline, M., Motamedi, G. K., Morgan, G. W., Mysliwiec, V., Germain, A., Pazdan, R. M., Ferziger, R., Balkin, T. J., MacDonald, M. E., Macek, T. A., Yochelson, M. R., Scharf, S. M., & Lettieri, C. J. (2016). Sleep, Sleep Disorders, and Mild Traumatic Brain Injury. What We Know and What We Need to Know: Findings from a National Working Group. Neurotherapeutics, 13(2), 403–417. https://doi.org/10.1007/s13311-016-0429-3